Słownik polszczyzny XVI wieku
  • biada
    13.12.2011
    13.12.2011
    Szanowni Państwo!
    Na jednej z kartek z życzeniami urodzinowymi przeczytałam tekst:
    Raz do roku z kalendarza wyjątkowa kartka spada.
    Kto o dacie tej zapomni, temu biada! Wielka biada!

    I właśnie do tej biady mam zastrzeżenia, czy nie powinno być Wielkie biada. Jakoś lepiej brzmi, mogę się jednak mylić i dlatego pytam ekspertów, czy wielka biada jest formą prawidłową. Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Z poważaniem
    R. Gorońska
  • Funkcja

    17.12.2018
    17.12.2018

    Szanowna Pani Profesor,

    zadałem kiedyś pytanie o etymologię słowa funkcja w znaczeniu matematycznym (odpowiedź otrzymałem 12.06.2018 r.). A czy wiadomo, skąd Leibniz wziął ów termin? Czy słowo to istniało już wtedy w języku i miało takie znaczenie ogólne jak dzisiaj? Zapytam może tak: co w takim razie w ogóle wiadomo o historii słowa funkcja?


    Z wyrazami szacunku

    Czytelnik

  • Gamratka
    18.05.2018
    18.05.2018
    Podczas oczekiwania na Państwa odpowiedź, poszperałem trochę po słownikach oraz w internecie i znalazłem dwie wersje pochodzenia określenia gamratka. Pierwsze objaśnienie znalazłem w „Etymologicznym słowniku języka polskiego” Andrzeja Bańkowskiego w haśle „Gamrat”, (tom I, s. 406-7), a drugie – tu: http://www.informacjelokalne.pl/felietony/item/3914-najwi%C4%99kszy-rozpustnik-w%C5%9Br%C3%B3d-arcybiskup%C3%B3w
    Czy Pani Profesor mogłaby skomentować owe stanowiska?
    Pozdrawiam
    S.V.
  • generał i gienerał
    4.05.2014
    4.05.2014
    Szanowni Państwo,
    mój Dziadek, człowiek z Kresów, inaczej wymawiał literę G przy literowaniu skrótów, niż jest to dziś ogólnie przyjęte. Używał głoski ge zamiast gie. W ten sposób AGH wymawiał jako [ageha], GKS jako [gekas], a SGGW jako esgegewu. Ciekawi mnie, czy jest to jakiś archaizm lub regionalizm, a może po prostu prywatna (błędna?) maniera.
    Z góry dziękuję za odpowiedź,
    Bartłomiej
  • gofry, lody i hot-dogi
    23.09.2005
    23.09.2005
    W Słowniku poprawnej polszczyzny PWN słowo gofr występuje jako „gofr (nie: gofer) m IV, DB. gofra”. Sjp.pwn.pl niczego nie mówi o bierniku gofra. Ja doszedłbym do wniosku, że jako rzeczownik nieżywotny powinien w bierniku przyjąć formę mianownika, tak jak wafel (gofr jest waflem) czy młotek (też m IV). W związku z powyższym bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi: jem pyszny gofr, czy jem pysznego gofra? Jeśli poprawna jest forma gofra, to dlaczego akurat ten rzeczownik jest żywotny?
  • Harvy
    30.03.2016
    30.03.2016
    W jaki sposób należy wymawiać angielskie imię Harvey, wymawiane jako [harwi]?

    Czy tak jak Disney – i wtedy Harveyowi?

    Czy tak jak np. Lenny – i wtedy Harvey'emu?

    Pozdrawiam
    Kamil Borek
  • Hasło i hańba
    9.10.2016
    9.10.2016
    Zastanawiam się nad tym, dlaczego hasło pisze się przez samo h, skoro, jak stwierdził Aleksander Brückner w Słowniku etymologicznym języka polskiego, jest to rodzime polskie słowo. Ciekawi mnie też, czy hańba to polskie słowo, czy też pożyczka z czeskiego.
  • igr czy igrów?
    31.03.2014
    31.03.2014
    Na Politechnice Śląskiej corocznie odbywają się juwenalia pod nazwą Igry. Chciałabym się dowiedzieć, jak należy odmieniać tę nazwę w dopełniaczu. Od lat funkcjonuje bowiem odmiana Igrów Politechniki Śląskiej. Jednak Wielki słownik ortograficzny PWN przy słowie igra odnotowuje wyłącznie wariant igr w liczbie mnogiej. Czy więc do tej pory powszechnie stosowana odmiana jest błędna?
  • lepak
    19.05.2005
    19.05.2005
    W Biblii Wujka spotyka się wielokrotnie słowo lepak. Cóż ono oznacza?
  • Miękczący wpływ dawnych samogłosek

    16.01.2021
    16.01.2021

    W podręcznikach do gramatyki historycznej można znaleźć informację, że w języku polskim wskutek wokalizacji jerów przednich powstała samogłoska ‘e (zmiękczająca poprzedzającą spółgłoskę). Dlaczego więc z prasłowiańskich słów z jerem przednim w pozycji mocnej: *lьnъ, *lьvъ, *ocьtъ, *tьstь mamy współcześnie w polszczyźnie formy: len (zamiast lien), lew (zamiast liew), ocet (zamiast ociet), teść (zamiast cieść)? Pozdrawiam.

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego